Een kroonluchter (ook: luster, luchter, kroonlamp of kaarsenkroon) is een veelarmige kandelaar of lamp met een decoratieve functie die aan het plafond is bevestigd. Een kroonluchter was niet alleen een functioneel stuk verlichting. Het gebruik van veel kristal moest vaak ook rijkdom uitstralen. Al in de 13e eeuw werd bergkristal gebruikt om kroonluchters te versieren. In Italië werden vanaf de 17e eeuw glazen kroonluchters gemaakt. Vooral de Venetiaanse luchters zijn befaamd. In de 18e eeuw werden in Duitsland, Oostenrijk en Frankrijk kroonluchters behangen met bergkristal. Dit kristal werd gedolven in de Alpen. De stukken kristal werden met de hand geslepen in allerlei vormen. Alleen in antieke lampen kun je dit bergkristal soms nog aantreffen.
De grootste kroonluchter ter wereld bevindt zich in het Paleis van Dolmabahce in Turkije. In Parijs, in de Spiegelzaal van Versailles is ook een aantal prachtige kroonluchters te bewonderen.
Op 22 oktober 1879 vond Thomas Edison de gloeilamp uit. De lichtopbrengst hiervan was echter nogal laag. Pas vanaf 1911, door het gebruik van wolfraamdraad, was de gloeilamp goed toepasbaar voor huishoudelijk gebruik. Antieke kaarsenkroonluchters zijn ook regelmatig ongebouwd en van elektriciteit voorzien. Vaak is er dan (voor de snoeren) een klein gaatje geboord in de kaarsenhouder en de 'kaarsvetvanger'. Veel mensen denken dat kroonluchters ouder zijn dan daadwerkelijk het geval is. Antieke (100 jaar oude) elektrische kroonluchters zijn er niet zoveel meer. Flink oude (niet officieel antieke), denk 60-90 jaar oud, exemplaren zijn nog steeds goed te krijgen.
Er zijn ruwweg 7 verschillende modellen te onderscheiden. Hieronder staan ze in meer detail uitgewerkt. Handig om te weten: messing is een legering van koper en zink, brons is een legering van koper en tin.
Armen: messing of brons. Hier hangen de pegels aan. Tussen de(grote) kaarsenarmen zitten soms ook kortere armen, waar ook weer pegels aan hangen.
Middendeel: een of meerdere glazen siervazen, afgewisseld met kleine sierarmen waaraan pegels hangen.
Kaarsenvet-vanger: messing, brons of glas. Soms hangen er pegels aan.
Komt goed uit in: een klassiek interieur Vanaf ca 1920 zijn er ook Franse kroonluchters gemaakt met wat Art Deco invloeden. Luchters met een wat strakkere vorm en met een verchroomd of zilverkleurig frame. Deze modellen passen goed in een (modern) interieur, waar geen koper en goudkleuren terugkomen.
Maria Theresia, keizerin van Oostenrijk in de 18e eeuw, werd verliefd op Boheemse kroonluchters. In 1746 werd een nieuwe kroonluchter bij haar paleis afgeleverd en ze was helemaal in de wolken. Sindsdien draagt dit type kroonluchter haar naam.
Armen: platte, stalen armen, afgewerkt met een goudkleur.Aan beide kanten bedekt met glazen stroken, vastgemaakt met glazen rozetten. Aan de armen hangen pegels.
Middendeel: opgebouwd uit een of meerdere siervazen.
Kaarsenvet-vanger: van glas, vaak hangen er pegels aan.
Komt goed uit in: heldere, lichte interieurs De meest originele Maria Theresia modellen zijn in het midden open, met daarin een extra lichtpunt of een glazen pinakel en met een hangende bol.
De zakkroonluchter, ook wel bekend als "sac à perle" in het Frans, is ontstaan in het midden van de 18e eeuw. Kenmerkend is dat aan de onderzijde van de lamp de pegels of kralen in een zakvorm geregen zijn. Vanaf de top van de lamp, de kroon, lopen ook kralenkettingen naar de ring waaraan de zak is gemonteerd.
Armen: soms wel, dan rondom de ring. En soms geen armen
Middendeel: geregen strengen van kralen of pegels
Kaarsenvet-vanger: ja, van glas (indien er armen aan de lamp zitten)en vaak hangen er pegels aan.
Komt goed uit in: de hal Sinds de invoering van elektriciteit zijn er ook zakkronen met alleen binnenverlichting gemaakt, zonder kandelaars aan de ring dus. Dit type heeft een eenvoudig, strakke vorm en afgeschermd licht. Dit zijn gewilde zakkroonluchters.
De Venetiaanse kroonluchter is vrijwel geheel van glas gemaakt.
Armen: van gebogen glas, waar de bedrading doorheen loopt. Vaak ook extra sierarmen van glas in opgaande, gebogen vormen. Sierarmen in de vorn van bloemen aan een tak met bladeren komen vaak voor.
Kaarsenvetvanger: glas, meestal hangen er pegels aan.
Komt goed uit in: deze lampen hebben wat ruimte nodig om tot hun recht te komen. Soms hangen er ook pegels aan de top van de lamp. Verder hangen er meestal geen pegels aan deze lampen. Ook is het glas vaak in diverse kleuren geblazen.
De balkroonluchter (Engels "Dutch chandelier") is al bekend vanaf de 15e eeuw en vooral geliefd in Nederland. Deze kroonluchter is gemaakt van koper, brons of messing. Kenmerkend zijn de grote bol aan de onderkant en de S-vormige armen. Het is een kroonluchter zonder kristal of andere dure en breekbare elementen. Deze luchter komt veel voor in kerken Door de sobere en herkenbare vorm past deze kroonluchter in de meeste interieurs.
Armen: koper, brons of messing. S-vormige armen
Middendeel: Grote bol, aan de onderkant. Deze bol zorgt voor evenwicht en extra schittering.
Kaarsenvet-vanger: koper, brons of messing, eenvoudig. Vanaf 1950 zijn er ook verchroomde en vernikkelde balkroonluchters gemaakt.
Deze komen o.a. goed uit in: een woonkeuken met veel chroom.
Een wat algemene naam voor kroonluchters met een frame van verguld metaal, rijk voorzien van pegels (vaak gekleurd) en kralenkettingen. Wat speelser, minder formeel dan de Franse kroonluchters.
Armen: verguld metaal, rijk voorzien van (vaak gekleurde) pegels.
Middendeel: verguld metaal, kan ook voorzien zijn van pegel en kralenkettingen, vaak gekleurd. Kaarsenvet-vanger: meestal van glas, voorzien van pegels, vaak gekleurde.
Komt goed uit in: klassiek interieur en ook leuk in een serre
De bloemenkroonluchter bestaat uit een metalen frame waarvan de armen en de opbouw bestaan uit bladeren en bloemen. Allerlei kleuren zijn mogelijk. Veel voorkomende combinaties zijn wit en groen voor het frame en geel, rood en roze voor de bloemen. Er zijn ook zijn bloemenkroonluchters die geheel in goudkleur zijn gemaakt.
Armen: metaal, kleurrijk.
Middendeel: metalen frame, bladeren en bloemen (vaak rozen), kleurrijk.
Kaarsenvet-vanger: metaal, kleurrijk.
Komt goed uit in: modern interieur, kinderkamers De bloemen kunnen ook van porselein zijn.
Al onze antieke en unieke lampen zijn: schoongemaakt. waar nodig gerestaureerd. Slechte fittingen zijn vervangen, gecontroleerd en indien nodig voorzien van nieuwe bedrading. Een kroonluchter mag gezien worden en moet dan ook in goede staat zijn!
Al onze lampen zijn goed schoongemaakt. Hierdoor is het onderhoud beperkt. Wil je toch een keer lekker poetsen? het frame: afstoffen met een stofdoek, de pegels: vochtige zemenlap en sopje met schoonmaak azijn. Let altijd goed op; water en stroom gaan niet goed samen! Haal altijd de stroom van de lamp af voordat je gaat poetsen!
Een kroonluchter met stukje ketting en plafondplaat is gauw 75 cm hoog. Wil je onder de lamp door kunnen lopen? Dan raden wij aan: een minimale plafondhoogte van 2.75 mtr. Wil je de lamp boven de tafel hangen? Ga uit van 1.60 mtr, gemeten vanaf de vloer tot het laagste punt van de lamp. Een plafondhoogte van 2.40 mtr is dan voldoende. Een kroonluchter met een diameter tussen de 40 - 75 cm is voor de meeste interieurs groot genoeg. Wil je een grotere kroonluchter? Zorg er dan voor dat de lamp voldoende ruimte heeft om goed tot zijn recht te komen. Let ook op: in een winkel lijken de lampen kleiner dan straks bij jou thuis. Vaak is juist een kleinere kroonluchter precies goed.
